Tag: Tipet e kancerit të gjirit

KANCERI I GJIRIT

Përkufizim i përgjithshëm

Çfarë është Kanceri i Gjirit ?
Kanceri i gjirit është një nga llojet më të shpeshta të kancereve qe shfaqet tek gratë,sidomos tek ato mbi moshën 35 vjeç.• Çdo vit rreth 1.000.000 gra në bote preken nga kanceri i gjirit dhe rreth 240.000 prej tyre vdesin nga kjo sëmundje.

Kanceri i gjirit, Në praktikën mjekësore,ka një shumëllojshmëri mënyrash mbi të cilat klasifikohet kanceri gjirit.Sikurse çdo kancer / tumor tjetër që mund të zhvillohet në trupin e njeriut edhe kanceri i gjirit ndahet në grupe të ndryshme duke u bazuar në indin e origjinës. Shembuj të tillë duke u bazuar në origjinën e indit nga i cili zhvillohet si psh. kanceri që zhvillohet në indin epitelial që quhet Karcinoma ndaj atij që zhvillohet ne indin stromal dhe që quhet Sarkoma.Indi i infektuar mund të jetë i mirë i diferencuar , që do të thotë se duket pothuaj indi normal i painfektuar ,por mund të jetë edhe diçka i diferencuar nga indi si indi normal i painfektuar, normal apo sapoinfektuar.

• Historia menstruale dhe riprodhuese. Rrezik më të lartë paraqesin ato femra ,që kanë patur menstruacionin e parë në moshë të herëshme dhefemra ,që kanë patur menstruacionin e parë në moshë të herëshme dhe menopauz të hershme. Rritje e rrezikut është vënë re edhe tek gratë që nuk menopauz të hershme. Rritje e rrezikut është vënë re edhe tek gratë që nuk kanë lindur fëmijë,krahasuar me ato që kanë lindur fëmijë. Reduktim rreziku kanë kur  lindur fëmijë,krahasuar me ato që kanë lindur fëmijë. Reduktim rreziku është vënë re tek gratë me shumë fëmijë. .Statistikat tregojnë se gratë që kanë patur herët shtatzëninë e parë, kanë rezultuar më pak të rrezikuara nga kanceri i gjirit

• Faktorët e jashtëm

Përsa i përket faktoreve të jashtëm të rrëzikut,duhet nënvizuar efekti kancerogjen i rrezatimit te jonizuar që është i lidhur jo vetem me dozat e marra,por edhe me moshën në të cilën ndodh kjo me dozat e marra,por edhe me moshën në të cilën ndodh kyekspozim.Efekti është maksimal përpara moshes 20 vjeç duke u zvogluar ekspozim në mënyrë progresive për moshat nga 20 deri ne 40 vjeç,për t’u bërë mën  i papërfillshëm. Konsumimi i alkoolit është parë të jetë i lidhur qartë me riskun e rritur për kancer gjiri dhe rritja e riskut ndjek volumin e alkoolit të konsumuar.Ata që pijnë 2-5 gota në ditë e kan riskun ,më të lartë.50% më të lartë.

• Historia Familjare

Rreth 10- 15% e grave që zhvillojnë kancer të gjiri tkanë një familjar të gradës së parë me të njëjtën sëmundje.Trashigimia ka lidhje me faktoret gjenetik ,të cilët janë të rëndësishëm të Trashigimia ka lidhje me faktoret gjenetik ,të cilët janë të rëndësishëm të njihen dhe të identifikohen për te ditur se sa të rrezikuar janë gratë nga kanceri i gjirit.Si përfundim mund të themi se nga kanceri i gjirit mund të preket çdo grua ,por rrëziku rritet nëse Nëna,motra apo gjyshja juaj kanë patur kancer të gjirit. Jeni mbi 40 vjec sepse rreziku rritet bashkë me moshën. Periodat ju kanë filluar para moshës 12 vjeç. Nuk keni lindur kurrë fëmijë. Keni lindur fëmijën e parë mbi 30 vjeç. Pini tepër duhan dhe alkool etj.

• Tipet e kancerit të gjirit:

• Fibroadenoma
• Tumori filloid
• Papiloma intraduktale
• Karcinoma papilare
• Karcinoma e gjirit

• Fibroadenoma është neoplazma më e zakonshme e gjirit të femrës ,zakonisht shfaqet te gratë e reja. Shfaqet si një nodus i dukshem , zakonisht i vetëm dhe i lëvizshëm.Histologjikisht vihet re stroma e shkrift fibroplastike e cila përmban hapsira tëfibroplastike të ngjajshme me duktuset dhe ,që kanë forma dhe ura me epitel dhe madhësi të ndryshme .Këto hapsiratë të ngjajshme me duktuset  ose te  ngjajshme me duktuset oseglandulare vishen me një shtresë apoglandulare, vishen me një shtresë apome shumë shtresa të qelizave,të cilat me shumë shtresa të qelizave,të cilat janë të rregullta dhe te kufizuara mirë ,si dhe me membrane bazale janë të rregullta dhe te kufizuara mirë të pa prekura.

• Tumoret filloide

Këto tumore janë shumë të rralla se fibroadenomat dhe mendohet që rrjedhin nga stroma periduktale dhe jo nga fibroadenomat para ekzistuese. Tumoret benine filloide trajtohen duke hequr tumorin sëbashku me  një diferencë të indit të gjirit normale. Një tumor malinjë filloide trajtohet duke hequr atë së bashku me një diferencë më të gjërë të indeve normale. Kur një tumor malinjë filloide është përhapur ajo mund të trajtohet me kimioterapi.

• Papiloma intraduktale

Kjo përfaqeson një rritje neoplazike brënda duktusit. Shumica e lezioneve janë të vetme dhe gjënden brënda sinudeve apo duktuseve laktiferoze kryesore.

Ato shfaqen klinikisht si rezultat i:
-shfaqes së sekrecioneve seroze ose hemorragjike nga thithka e gjoksit
-pranisë së një tumori të vogël subareolar
-retraksionit të hithkës ( e rrallë)

Karcinoma
Asnjë kancer nuk është më i frikshëm për gruan se karcinoma e gjirit.

Format kryesore të karcinomës së gjirit klasifikohen

1. Jo invazivë:

-Karcinoma në pjesën duktale
-karcinoma në pjesën lobulare

1. Invazive:

-karcinoma duktale invazive
-karcinoma lobulare invazive
-karcinoma medulare
-karcinoma kolloide
-karcinoma tubulare

• Karcinoma  joinvazive

Ka dy lloje të karcinomës joinvazive të gjirit:
I.        DCSI
II.        LCSI

Studimet kanë treguar se të dy format zakonisht rrrjedhin nga njësia lobulare e duktusit fundor.
DCSI ka prirje që të mbushë, të shtrëmbëroj dhe të shpalosë lobularet e prekura.
LCSI zakonisht përhapet por nuk alteron arkitekturën ekzistuese lobulare
Të dy janë të kufizuara nga membrana bazale dhe nuk invalidojnë në stromë apo kanale limfovaskulare.

• Karcinoma in situ duktale-DCIS

Ka paraqitje shum të hershme histologjike. Paraqitja bërthamore ka prirje të jetë uniforme ( shkalla e ulët bërthamore) në pleomorfike ( shkalla e lartë bërthamore).
Klacifikmet shpeshë shoqerohen me DCIS  si rezultat I mbeturinave nekrofike të kalcifikuara ose të  materialit sekretor. Incinca e DCIS rritet në mënyre të theksuar nga më pak se 5% t kancerëve të gjirit të popullatat e padepistuara në 40% në ato të depistuara përmes mamografisë kryesisht për shkak të zbulimit të kalcifikimit
Aktualisht DCIS vetëm në rastet e ralla paraqiten si një masë e palpueshme ose sekrecioneve nga thithka. Së paku 1/3 e grave me zona të vogla të DCIS të pa trajtuar me shkallë të ulët bërthamore do të zhvillojnë në disa raste karcinomë invasive. Kur zhvillohet karcinoma invazive zakonisht I përket të njëjtit gji dhe kuadrat sikur DCIS I hershëm. Strategjitë aktuale të trajtimit përpiqen që të çrrënjosin DCIS përmes kirurgjisë dhe rrezatimit.

• Karcinoma in situ lobulare – LCIS

LCIS-ngjashëm me de DCIS me shkallë të ulët bërthamore dhe në dallim DCIS me shkallë më të lartë bërthamore ka një paraitje uniforme.Qelizat janë monomorfike me bërthama të lëmuara e të rrumbullkëta dhe shfaqen në grupe të bashkuara në mënyrë të shkriftë në duktuse dhe lobule.Afërsishtë 1/3 e grave me LCIS zhvillojnë karcinomë invazive.Në dallim nga DCIS karcinomat invazive pasuese rrjedhin në cilindogji me DCIS karcinomat invazive pasuese.Rreth 1/3 e këtyre kancerëve do të jetë e tipit lobular,por shumica nuk jane të një tipi të vecantë. Pra LCIS është si shënjues I rrezikut të rritur për zhvillimin e kancerit të gjirit , në secilin gji ashtu edhe si prekusor i drejtpërdrejtë të disakancerëve.

• Karcinoma invazive

Karcinoma invazive (infiltruese)-morfologjia e nentipeve te karcinomave paraqitet e para, dhe pastaj ndiqet nga karakteristikat klinike. Karcinoma Duktale Invazive eshte nje term I perdorur per per te gjitha karcinomat qe nuk mund te nen klasifilohen ne nje nga tipet e vecanta te pershkruara me poshte dhe uk tregon qe  tumori rrjedh nga sistemi duktal.sistemi duktal.• Karcimomat ” jo te nje tipi te vecante” ose jo te specifikuare jane sinonime per karcinomat duktale.• Shumica (70-80%)e kancerave takojne ketij gupi.ky lloj kanceri edhe i shoqeruar me DCIS,por LCIS eshte I pranishem ne raste te ralla. Pjesa me e madhe e karcinomave duktale japin pergjigje desmoplazike, e cila desmoplazike, e cila zevendeson yndyrnat normale te gjirit dhe formon nje mase te forte dhe formon nje mase te forte dhe te pa palpueshme. Paraqitja mikroskopike eshte mase heterogjene qe varion nga tumoret me formim të tubuleve të zhvilluara mirë dhe bërthama shkallë të ulët në tumore që përbëhen nga fletët e qelizave anaplazike.

• Kancerat e përpunuar mund të shkaktojnë gropëzim të lëkurës, retraktim të thithkës ose fiksim për murintorakel. Rreth dy të tretat shprehin receptorë estrogjenik ose të progresteronit si dhe rrallë një e treta mbi shprehin HER 2/ NUE.

• Karcinomat medulare

Karcinomat medulare është një nëntip I rrallë I karcinomës që përbën pak se 1% të rasteve. Këta kancerë përbehen nga fletët e qelizave të mëdha anaplazike me kufinj komprimintues mirë të kufizuar. Klinikusht ato mund të ngatërrohen me fibroaenomat.
Karcinomat medulare ose karcinoma e ngjashme modulare shfaqet me shpesh te gratë në moshë të madhe me mutacione të BRCA1 edhe pse shumica e grave me karcinom modulare nuk janë bartëse.

• Karcinomat  koloide tubulare

1. Karcinomat koloide (mucinoze) është gjithashtu një tip i rrallë. Qelizat tumorale prodhojnë sasi të madhe të mucinës jashteqelizore që disekton në stromën rrethuese.

1. Karcinomat tubulare rrallë herë paraqiten si masë të palpueshme por përbëhen rreth 10% të karcinomave invazivë me të vogla se 1 cm, të gjetura në depistimin mamografik. Ato zakonisht prezantohen si ensitete të crregullta mamografikë. Metastazat e nyjeve limfatike janë të rralla dhe prognoza është e shkëlqyer. Këto karcinoma shprehin receptor hormonal.

• Mënyrat për të zbuluar herët kancerin e gjirit

• Vetë-kontroll mujor i gjirit
• Kontroll i njeriut tek mjeku
• Mamografia
• Ekografia

• Mamografia është një lloj radiografie e gjirit e cila e kap kancerin e gjirit në faza të hershme atëherë kur ndryshimet nuk mund të shihen me sy apo te preken me dorë. Mamografia mund ta dallojë kancerin e gjirit rreth dy vite përpara shfaqes së shenjave.

• Mamografia mund të bëhet në cdo kohë por është mirë që femrat në moshën riprodhuese ta kryejnë mamografinë  në fund të periodave.  Mamografia nuk duhet të kryhet sidomos në  tre muajt e parë të barrës. Në periudhën e menopauzës kryet në cdo moment.

• Arsyet për të bërë mamografinë janë të shumta, shumë lloje të kancerit të gjirit janë kapur në faza të hershme kur ka akoma shance për tu trajtuar me sukses. Sepse gati gjysma e kancereve të gjirit që arrijnë të kapen nga mamografia  janë akoma të vegjël dhe mund të hiqen lehtë pa hequr gjithë gjirin dhe pa lënë shenja.

• Mamografia shpëton shumë jetë grash të cilat vdesin cdo vit nga kanceri I gjirit. Megjithatë jo të gjitha kanceret që kapen nga mamografia janë të kurueshme më teëpr se 95% e grave janë gjallë dhe mirë dhe për shumë vite mbas diagnostikimit të kancerit.

• Ekografia

Ekografia është një metodë ekzaminimi me ultratinguj ose I quajtur ndryshe ekografi-EKO, nënkupton eksopzimin e një pjse të trupit ndaj frekuencave të larta të valëve zanore për të prodhuar më pas figurën apo pamjen të pjesëve të brëndshme të trupit. Egzaminimi me ultratinguj nuk përdorin rrezatim të jonizuar.
Qellimi kryesor i përcaktimit me ultratinguj të gjirit ka të bëj me përcaktimin e diagnotës së anormalitetit të gjirit. Imazhi I nxjerrë në ekografi mund të na ndihmoj për të përcaktuar nesë një anormalitet është I fortë apo masë e lëngshme e mbushur nga të dyja anët sëbashku.

• EKO-n e gjirit duhet ta bëjnë gratë të cilat:

1. Janë më të rriskuara për të pasur kancer të gjirit
2. Janë të ekspozuar ngaj riskut në nivel të ndërmjetëm,  për shkaqe të historive familjare, personale me kancer të gjirit apo një biopsie paraprake që shfaq një rrezik anormal të gjirit:
3. Kanë mbushje të gjirit me silikon dhe vetëm pak ind mumd të përfshihen në mamografi.
4. Janë shtatzane apo nuk mund të ekspozohen ndaj rrezeve X ( e cila është e nevojshme për mamografinë)

• Qëllimi I kontrolleve me anë të imazheve siç ëhstë ekografia apo mamografia kanë të bëjnë me kapjen dhe diagnostikimin e kancerëve para se ato të shfaqin shenjat e tyre. Kancerët e gjirit të egzaminuar gjatë kontrolleve me ekografi apo mamografi janë zakonisht të vogla dhe ende të kufizuara brenda gjirit, si dhe përmasat përhapura apo shtrirjes së sajë janë faktorët të rëndësishëm për të përcaktuar ecurinë e shëndeti për një grua me këtë sëmundje.

Të gjitha femrat e moshës 20-40 vjeç duhet të bëjnë një ekografi cdo 1-3 vjet. Nëse EKOgrafitë rrjesht dalin normal atëherë kjo duhet të vazhdojë kryerja e ekos në në periudhe cdo rreth 3 ose 5 vitesh.
Diagnostikimi I hershëm I kancerit shpëton mijëra jetë.